Krutynia

0,0

Stanica wodna PTTK Sorkwity. Wypożyczalnia sprzętu wodnego, nocleg, parking strzeżony. We wsi sklepy spożywcze, w których możemy kupić prowiant na spływ.
Na jez. Lampackim płyniemy wzdłuż atrakcyjniejszego prawego brzegu, a następnie na wysokości zabudowań pokonujemy otwarte wody jeziora w stronę lewego brzegu. Z daleka widoczna biała tabliczka oznaczająca szlak. Wśród trzcin ukryte jest połączenie z kolejnym jeziorem.

1,8

Wąskim przesmykiem wpływamy na małe jeziorko, na którym po ok. 200 m, należy odnaleźć słabo widoczny wpływ na jez. Lampasz (pow. 0,76 km², dł. ok. 4 km, szer. do 400 m, gł. maks. 23 m). Prawy brzeg jeziora jest zalesiony, po lewej ukryte wśród drzew zabudowania wsi Jędrychowo.

6,5

Z końcem jeziora wpływamy na strugę o lokalnej nazwie Sobiepanka. Dno rzeki kamieniste, miejscami w wodzie gałęzie i pnie drzew – podczas niskiego stanu wody konieczność prowadzenia kajaku, 200 m od wypływu mostek a po jego prawej stronie bar. Po około 1,5 km Sobiepanka uchodzi do jez. Kujno (pow. 0,3 km², dł. 1,5 km, szer. do 320 m, gł. maks. 5,5 m). Na lewym brzegu Grabowo – PKS do Mrągowa, poczta, ośrodek zdrowia, sklepy.

9,0

Z końcem jeziora wypływ Grabówki – dalszego odcinka Krutyni o niskich brzegach porośniętych trzciną wodną. Po przepłynięciu kilometra dociera się do mostu drogowego na trasie Mrągowo – Rybno, przed mostem mały bar, a dalej po prawej stronie na wzniesieniu sklep spożywczy. Mijamy zabudowania wsi Borowe.

10,5

Ujście Grabówki do jez. Dłużec (pow. 1,23 km², dł. 3,1 km, szer. do 0,8 km, gł. maks. 20 m). Płyniemy wzdłuż lewego brzegu – po ok. 1 km zabudowania wsi Dłużec oraz ukryty wśród trzcin odpływ z jeziora.

14,0

Odpływ po ok. 500 m wprowadza nas na wody jez. Białego (pow. 3,59 km², dł. 5 km, szer. do 1,5 km, gł. maks. 31 m). Jezioro posiada rozwiniętą linię brzegową, a w północnej części cztery zalesione wyspy. Ze względu na zarośnięty przesmyk po prawej stronie pierwszej z wysp należy płynąć po lewej stronie, w kierunku największej wyspy na jeziorze wyspy Owczej. Następnie pomiędzy wyspami kierujemy się w stronę prawego brzegu.

16,0

Stanica wodna PTTK Bieńki.

16,8

Trzymając się prawego brzegu odnajdujemy wypływ kolejnej strugi Dąbrówki. Rzeka płynie wolno pośród lasu, meandrując oraz tworząc rozlewiska. Po ok. 1 km wpływamy na śródleśne, odludne jez. Gant (pow. 0,77 km², dł. 2,7 km, szer. do 400 m, gł. maks. 26 m). Na końcu jeziora kierujemy się na środek trzcinowiska, gdzie należy odnaleźć wypływ kolejnej strugi.

21,0

Gancka Struga szerokim korytem wpływa w labirynt trzcin i pałek wodnych, a następnie w las. Po około 900 m mostek na drodze lokalnej, a po następnych 600 m ujście największego dopływu Krutyni – rzeki Babant. Szlak wiedzie dalej w lewo (wyruszając w prawo po 800 m dopłyniemy do zacisznego jez. Tejsowo, po prawej stronie pomost z miejscem dogodnym na kąpiel i nabranie sił na dalszą trasę), dalej rzeka płynie na przemian wśród trzcinowisk i las.

26,5

Stanica wodna PTTK Babięta położona na prawym wysokim brzegu.
Płynąc dalej po około 800 m miejscowość o tej samej nazwie, sklepy, dwa bary – jeden przy moście w młynie drugi w centrum oraz przystanek PKS. Przybijamy do lewego brzegu gdyż czeka nas 70 m przenoska. Ruszamy dalej, w wodzie występują kamienisto-żwirowe mielizny, nurt jest szybszy. Po pewnym czasie koryto rzeki rozszerza się, przechodząc w rozlewisko. Możemy podziwiać przelatujące nad głowami czaple siwe.

39,5

Wpływamy do północnej zatoki malowniczego jez. Zyzdrój Wielki (pow. 2,11 km², dł. 4,2 km, szer. do 800 m, gł. maks. 14 m). Na lewym brzegu widać letniskową miejscowość Nowy Zyzdrój oraz kolejno ośrodki wypoczynkowe. Po przeciwnej stronie zachowała się typowa mazurska wieś Zyzdrojowa Wola. Szlak prowadzi nas przez całe jezioro.

32,0

Około połowy długości jeziora, na środku piaszczysta zalesiona wyspa nazywana Wyspą Miłości – dogodne miejsce do biwakowania. Dalej jezioro zwęża się przechodząc płytkim przesmykiem w jez. Zyzdrój Mały (pow. 0,51 km², dł. 1,4 km, szer. do 600 m, gł. maks. 12,8 m). Po lewej stronie cypel za, którym należy skręcić w lewo, kierując się na widoczną z daleka nieczynną śluzę Lalka. Na wspomnianym cyplu znajduje się Ośrodek Turystyki Wodnej "Na Cyplu" - dogodne miejsce na nocleg lub posiłek.

35,5

Dopływamy do prawego brzegu, gdzie czeka nas 80 m przenoska. Spływ kontynuujemy pośród podmokłych łąk i lasów odcinkiem zwanym Zyzdrojową Strugą.

38,5

Stanica wodna PTTK Spychowo położona na lewym brzegu z dużym molo.
Dalej wpływamy na niewielki jez. Spychowskie.
Od lewego brzegu w głąb jeziora rozciąga się mulista mielizna, należy ominąć ją łukiem trzymając się bliżej prawego brzegu. Po ominięciu mielizny skręcamy w lewo, po kilkuset metrach most – przepływając pod nim uważamy na szybki nurt oraz kamienie. Za mostem po prawej stronie dogodna do postoju plaża. Z tego miejsca możemy wybrać się do centrum Szychowa – sklepy spożywcze, bary, apteka, ośrodek zdrowia, poczta, przystanek autobusowy oraz stacja kolejowa.

39,5

Ruszamy dalej Spychowską Strugą, która przyjęła tę nazwę od jez. spychowskiego. Nurt rzeki na tym etapie jest znacznie szybszy od poprzedniego. Po około 1,5 km po prawej stronie dopływ do jez. Karwik. Dalej kilka prywatnych pól biwakowych, rzeka staje się szersza i zwalnia nurt.

42,5

Wpływamy na malownicze jez. Zdrużno (pow. 2,51 km², dł. 3 km, szer. do 1,5 km, gł. maks. 26 m). Jezioro posiada bardzo rozwiniętą linię brzegową, zalesione brzegi. Po lewej stronie wieś Połom a za nią półwysep z polem biwakowym. Szlak wiedzie w prawo przez wąski przesmyk.

43,5

Most drogowy, po prawej w domu leśniczego sklep, po lewej duże pole biwakowe. Wpływamy na wąskie jez. Uplik (pow. 0,61 km², dł. 2,6 km, szer. do 450 m, gł. maks. 9,2 m). Na jeziorze należy zachować ciszę, ze względu na znajdujący się na prawym brzegu rezerwat „Czaplisko-Ławny-Lasek” – o pow. 6,91 ha, ochronie podlegają miejsca gnieżdżenia się czapli siwej. Most na trasie Ruciane-Babięta, płyniemy wzdłuż prawego brzegu w kierunku zabudowań miejscowości Zgon z licznymi sklepami, restauracjami oraz przystankiem autobusowym.

47,0

Stanica wodna PTTK Zgon.
Dalszy etap spływu będzie wiódł przez jez. Mokre (pow. 8,46 km², dł. 7,7 km, szer. do 1,6 km, gł. maks. 51 m). Jest to jedno z najbardziej urokliwych jezior na szlaku Krutyni. Brzegi urozmaicone lasem o zróżnicowanym składzie gatunkowym, pięć wysp o łącznej powierzchni 5 ha oraz rozciągające się na prawym brzegu rezerwaty: „Królewska Sosna” – o pow. 103,74 ha, obejmuje ochroną starodrzew sosnowy o wieku około 200 lat, z domieszką dębu, świerku oraz brzozy brodawkowatej. Oprócz tego na terenie rezerwatu występują dystroficzne jeziora z torfowiskami i rzadkimi roślinami borealnymi; „Zakręt” – rezerwat torfowiskowo-leśny. Na obszarze 105,8 ha, ochronie podlega las mieszany z dwoma zarastającymi jeziorkami oraz typowe wykształcone torfowisko wysokie.
Z uwagi na dużą powierzchnię podczas silnego wiatru jezioro może być niebezpieczne dla kajaków, w związku z tym zaleca się płynięcie w pobliżu prawego brzegu. Po drodze napotkamy wiele dogodnych miejsc do kąpieli oraz rozbicia namiotu. Około 1 km przed końcem jeziora skręcamy na prawo do dużej, zwężającej się zatoki i przepływamy pod mostkiem.

56,0

Zastawka oddzielająca jez. Mokre od jez. Krutyńskiego (pow. 0,55 km², dł. 2,8 km, szer. do 450 m, gł. maks. 3,2 m). Dopływamy do prawego brzegu, gdyż czeka nas 20 m przenoska. Wpływamy na teren kolejnego rezerwatu „Krutynia” – utworzony na pow. 273,12 ha, obejmuje jez. Krutyńskie, fragment dolnego biegu Krutyni oraz otaczające lasy. Chroni naturalny, młodoglacjalny krajobraz z typowymi dla tych terenów zespołami leśnymi. Na szczególną uwagę zasługują rosnące tu jawory, buki oraz dęby. Po zwodowaniu kajaku kierujemy się w lewo, przesmykiem pomiędzy trzcinami, którym dopływamy na następny basen jeziora. Po niecałym kilometrze osiągamy główny basen jeziora, na którym skręcając w prawo wzdłuż brzegu osiągamy kolejny etap naszego spływu. Na lewym brzegu doskonałe miejsce na kąpiel, które warto jest wykorzystać, gdyż następna okazja kąpieli w jeziorze trafi się dopiero za kilka dni.

58,5

Wypływ rzeki, która od tego momentu nazywamy Krutynią. Dwukilometrowy odcinek rzeki do wsi Krutyń jest uważany za jeden z najpiękniejszych na całym szlaku. Wartki nurt niesie nas wśród okazałych drzew, zaś woda bardzo czysta o małej głębokości stwarza możliwość podglądania ryb. Stałym elementem krajobrazu są tu także łódki tzw. pychówki, przewożące turystów w górę i w dół rzeki.

60,5

Stanica wodna PTTK Krutyń położona urokliwie nad samym brzegiem rzeki. położona urokliwie nad samym brzegiem rzeki.
Kilkaset metrów dalej most i główne zabudowania wsi Krutyń. Założona w XV w, jest obecnie najbardziej znaną na szlaku Krutyni. Z miejscowości tej pochodził Karol Małek (1898-1969), działacz mazurski, pisarz i folklorysta, który był prekursorem spływów szlakiem Krutyni. W centrum wiele sklepów, restauracji, poczta, przystanek autobusowy oraz słynny ryneczek, na którym możemy nabyć pamiątki ze spływu. W Krutyni znajduje się również siedziba Zarządu Mazurskiego Parku Krajobrazowego. Rzeka na dalszym odcinku nie zmienia swojego charakteru, koryto jest dosyć szerokie z licznymi piaszczystymi wysepkami. Po około 2 km rzeka zwalnia swój bieg, ponieważ dopływamy do rozlewiska tamy młyńskiej w Krutyńskim Piecu.

63,0

Tama młyńska.
Dopływamy do prawego brzegu, czeka nas tu 150 m przenoska. Na dalszym odcinku momentami pojawia się szybszy nurt, oraz kamieniste mielizny. Stopniowo jednak rzeka zwalnia bieg i zmienia swój charakter. Brzegi stają się niski, łąkowe, porośnięte trzcinami i roślinnością wodną.

66,0

Most drogowy we wsi Rosocha. Po prawej mały bar. Na dalszym odcinku rzeka silniej meandruje, mijamy kilka pól namiotowych oraz barów.

68,5

Po prawej stronie słabo widoczne, zarośnięte trzciną, ujście wąskiej 800 m strugi łączącej Krutynię z jez. Duś. Mając więcej czasu warto jest wpłynąć na jezioro, gdyż na jego lewym brzegu znajduje się klasztor założony przez staroobrzędowców, którego zwiedzenie może być dodatkową atrakcją spływu. Dalej rzeka płynie wśród łąk i pojedynczych gospodarstw, woda nadal bardzo czysta z bogatą roślinności, która miejscami może utrudnić wiosłowanie. Po około 3 km docieramy do mostu w Ukcie – sklepy, restauracje, ośrodek zdrowia, apteka, poczta, przystanek autobusowy.

72,0

Stanica wodna PTTK Ukta, położona na prawym zacisznym brzegu.
Wpływamy na teren rezerwatu „Krutynia Dolna” – o pow. 969,33 ha, obejmuje dolny odcinek Krutyni wraz z jeziorami Gardyńskim, Malinówko, Dłużec i Smolak. Ochronie podlegają również otaczające jeziora i rzekę lasy – drzewostan składa się z grądów i olsów, z drzewami mającymi po 200 lat. Licznie występują tu rzadkie gatunki ptaków oraz ssaków. Rzeka na tym odcinku staje się głębsza i silniej meandruje.

79,0

Stanica wodna PTTK Nowy Most
Jeszcze około 3 km płyniemy rzeką, a następnie wpływamy na jez. Gardyńskie (pow. 0,83 km², dł. 1,3 km, szer. do 900 m, gł. maks. 11,5 m). Jest ono porośnięte na znacznej powierzchni roślinności wodną (grążele, grzybienie i osoka aleosowate) przez co wygląda jak wodna łąka. Kierujemy się w prawo gdzie po 200 m, wąskim przesmykiem wpływamy na śródleśne jez. Malinówko. Dalej trzymając się lewego brzegu wpływamy na wąskie, zakręcające jez. Jerzewko. Stopniowo jezioro zmienia się w płytką rzekę z wolnym nurtem.

86,0

Most drogowy we wsi Iznota, w pobliżu którego znajduje się sklep spożywczy. Przed nami około kilometrowy ostatni etap spływu rzeką Krutynią, która uchodzi tu do jez. Bełdany (pow. 9,44 km², dł. 12,4 km, szer. do 1,5 km, gł. maks. 46 m). Jezioro znajduje się na mazurskim szlaku żeglugowym, z czym związana jest duża obecność łodzi żaglowych, motorowych oraz statków Żeglugi Mazurskiej. Wymusza to na uczestnikach spływu wzmożoną uwagę na niekontrolowane sztuczne zafalowanie. Dalej płyniemy w prawo wzdłuż brzegu. Na lewo znajduje się część jeziora łącząca je z jez. Mikołajskim. Tu kończy się większość spływów szlakiem rzeki Krutyni.

88,6

Stanica wodna PTTK Kamień położona na widocznym z daleka półwyspie.
Za stanicą zabudowania wsi Kamień, następnie wyspa i pojawiające się kolejno ośrodki wypoczynkowe. Na prawo duża Zatoka Wygryńska oraz znajdująca się na jej południowo-zachodnim brzegu wieś Wygrany – sklepy, restauracje, przystanek autobusowy. Na przeciwległym brzegu wieś Piaski, z kilkoma portami jachtowymi. Kontynuujemy spływ prawą stroną jeziora, aż do końca jeziora.

96,5

Zabytkowa śluza Guzianka. Opłata pobierana jest przed śluzowaniem, pieniądze wrzucamy do podawanego nam przez operatora śluzy woreczka. Po śluzowaniu około 1,5 m wyżej wpływamy na śródleśne jez. Guzianka Mała (pow. 0,42 km², gł. maks. 13,3 m). Płyniemy prosto do widocznego przed nami przesmyku łączącego jezioro z jez. Guzianka Wielka (pow. 0,72 km², gł. maks. 26 m). Dalej płyniemy w prawo wzdłuż brzegu, mijając pierwsze zabudowania Rucianego-Nidy oraz przystanie jachtowe. Kierujemy się na widoczny przed nami kanał pod mostem drogowym, który wprowadza nas na jez. Nidzkie (pow. 18,31 km², dł. 23 km, szer. do 3,8 km, gł. maks. 24 m). Obszar jeziora wraz z przyległymi do niego objęty jest rezerwatem „Jezioro Nidzkie” – na pow. 2934,71 ha chroniony jest krajobraz najpiękniejszego fragmentu Puszczy Piskiej. W lasach nadbrzeżnych jeziora gnieżdżą się: orzeł przedni, bielik, sokół wędrowny oraz inne chronione gatunki ptactwa. Płyniemy dalej wzdłuż prawego brzegu, widoczny stromy brzeg, kąpielisko z pomostami oraz kanał ,w który wpływamy.

101,0

Stanica wodna PTTK Ruciane-Nida.

Spływ można przedłużyć o wyprawę po przepięknych zakątkach jeziora Nidzkiego lub dalej, o następne kilka dni spływu rzeką Pisą do Narwi (opis szlaku Pisy i Narwi: www.drogiwodne.pl).